Siva ekonomija guši turizam

Siva ekonomija je ozbiljan problem, jer stvara nelojalnu konkurenciju i ugrožava održivost turističkog sektora, ocijenio je predsjednik Odbora udruženja turizma i ugostiteljstva privredne komore (PKCG) Ranko Jovović, dodajući da je potrebno standardizovati i legalizovati privatni smještaj. Iako su najave za sezonu dobre, pozvao je na pojednostavljenje procedura za dobijanje dozvola za rad i boravak sezonskih radnika.

- Prioritet je suzbijanje sive ekonomije. Ta pojava negativno utiče na javne finansije i fiskalnu stabilnost, ali i na poslovni ambijent, konkurentnost i održivost realnog sektora, jer djeluje kao nelojalna konkurencija preduzećima koja uredno izmiruju obaveze. Prisutna je u skoro svim segmentima turističke privrede - neregistrovano obavljanje djelatnosti, neprijavljeni radnici, nepravilan obračun zarada, neregistrovanje prihoda... Privatni smještaj je dobar potencijal koji treba registrovati, standardizovati i objedinjeno ponuditi tržištu. Zato bi trebalo sagledati mogućnost pojednostavljenja procedura i paušalno plaćanje obaveza za izdavaoce do 15 kreveta - kazao je Jovović i ukazao na mogućnost pojave novog vida sive zone zbog različitih stopa PDV-a u restoranima i hotelima.

Zato predlaže srednju stopu PDV-a, koja će biti jedinstvena za sve kategorije i usluge u ugostiteljstvu.

- Sektor turizma, iako definisan kao strateški, opterećuju brojni izazovi. Turistički poslenici ukazuju da na uspješnost sezone naročito utiču buka, nedostatak stručne radne snage i zapošljavanje stranaca, komunalna i saobraćajna infrastruktura, građevinski radovi tokom sezone, zadržavanje turista na graničnim prelazima... Potrebno je da sve opštine, u saradnji sa komunalnim preduzećima, pripreme plan aktivnosti uklanjanje smeća u periodu pripreme i u sezoni, a JP za upravljanje morskim dobrom da sedmično izvještava o čistoći i stanju na plažama. Treba sagledati mogućnost nastavka projekta ,"Neka bude čisto" - poručuje Jovović i ukazuje da treba dinamiku saobraćajnih projekata prilagoditi turističkoj sezoni.

- Putni pravac iz Srbije prema Beranama i Rožajama mora se što prije staviti u funkciju. Goste čak i u glavnoj sezoni dočekuju građevinske mašine na putevima, u gradovima, čak i na plažama. Apelujemo na Opštinu Budva da se ubrza rekonstrukcija Mediteranske ulice, jer su turisti već stigli i ne mogu doći do hotela. Potrebno je formirati međuresornu komisiju koja bi se bavila praćenjem dinamike realizacije infrastrukturnih projekata u turističkim centrima - poručio je Jovović.

Predlaže da se na granicama uvedu mobilni čitači putnih isprava i postigne dogovor sa Dubrovačko-neretvanskom županijom oko preusmjeravanja tranzitnih putnika preko prelaza Ilino Brdo i Vraćenovići, pojednostaviti komunikaciju između regionalnih aerodroma i u saradnji sa Ministarstvom saobraćaja provjeriti zakonska rješenja i praksu u pogledu prevoza hotelskih gostiju do aerodroma u Tirani i Dubrovniku. Ističe da je od velikog značaja valorizacija aerodroma Podgorica i Tivat, odnosno konačnog opredjeljenja Vlade po pitanju koncesija.

- Aerodromi Tivat i Podgorica moraju povećati kapacitete i broj linija prema ključnim emitivnim tržištima tokom cijele godine, a u Tivtu omogućiti noćno letjenje. Upućujemo inicijativu JP za upravljanje morskim dobrom za uređenje vodenog terminala na aerodromu Tivat i adekvatno uređenje prilaza do početka glavne sezone. Na poboljšanje avio-povezanosti Crne Gore sa Evropom treba snažno da utiče Air Montenegro, koji mora biti partner turističkoj privredi - naglasio je Jovović.

Objašnjava da je jedan od najkritičnijih aspekata našeg turizma kratka sezona.

- Cjelovita turistička ponuda podrazumijeva produženje sezone uz istovremeno pružanje razvojnog impulsa sjeveru. Izgradnjom skijališta Kolašin 1600 sve veća pažnja se posvećuje razvoju planinskog turizma i potrebno je ulagati u Žarski, Cmiljaču, Štedim, Hajlu i Bogićevicu, te dodatnu valorizovati durmitorsko skijalište. Prva izgrađena dionica auto-puta kvalitetnije povezuje sjever i jug zemlje, što je rezultiralo značajnijim interesovanjem investitora - kazao je Jovović dodajući da se izazovi koji opterećuju poslovanje u turizmu mogu riješiti samo strateški, partnerskom saradnjom i sinhronizovanim djelovanjem privrede i državnih institucija.

On podsjećanja da je Odbor, kojim rukovodi, apelovao na Opštinu Kotor da odloži primjenu odluke o naknadama, Ministarstvu saobraćaja za status izvođenja radova na pojedinim saobraćajnicama, Ministarstvu vanjskih poslova za donošenje odluke za uvođenje bezviznog režima za određene zemlje, Ministarstvu unutrašnjih poslova apel za podršku u unapređenju postupka zapošljavanja stranih sezonskih radnika uvođenjem elektronskog podnošenja zahtjeva za izdavanje radne dozvole, Ministarstvu finansija u vezi s ponovnim pokretanjem pitanja akciza na gorivo za jahte, a Ministarstvu turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera, sugestije na Prijedlog zakona o turizmu i ugostiteljstvu.

Jovović ističe da su apelovali na MUP da se smanje gužve, dugo čekanje, probijanje rokova za dobijanje dozvola i omogući elektronsko zaprimanje prijava sa svim podacima sezonskog radnika, osim biometrijskih, obradu podataka i izdavanje dozvola, što bi olakšalo zapošljavanje stranaca u sezoni.

- Privredna komora je inicirala uvođenje kategorije "stalni sezonski radnik". Tako bi motivisali nezaposlene da se prekvalifikuju i imaju stalno sezonsko zaposlenje i primanja tokom cijele godine u skladu sa iskustvima zemalja EU - poručio je Jovović.