Matej Arčon, župan Nove Gorice - Zainteresovani smo za zajedničke projekte sa opštinama u Srbiji

(Matej Arčon) Ako se prebrzo vozite kroz slovenačku Novu Goricu, možete se naći u susednoj Italiji, a da to i ne primetite. Nekada se granica dobro znala, a danas je jedna od najvećih turističkih atrakcija u Goriškoj fotografisati jednu nogu u Sloveniji, a drugu u Italiji, na popularnom Trgu Evrope, simbolu eliminacije nekadašnjih graničnih razgraničenja i evropske integracije. Grad Nova Gorica nalazi se u najzapadnijem delu zemlje, naspram italijanskog grada Gorice, sa kojom su činili celinu do kraja Drugog svetskog rata. Od tada, do ulaska bivše jugoslovenske republike u EU, postojala je formalna granica koja je potom ukinuta. Povezanost dva grada i njihovih građana i danas je vrlo intenzivna, prožima sve aspekte života i stvara dobre prilike za ekonomsku saradnju, pa su se privrednici opredelili da i zajedničke poteškoće i izazove u poslovanju rešavaju udruženi.

Privreda je na Goriškom, inače, uvek bila u usponu. Oduvek su važili za dobre prodavce i izvoznike lokalnih proizvoda, dok su pre više od sto godina u Egipat izvozili i led. Okosnica privrede je i turizam, a poznati po gostoljubivosti i kao dobri gastronomi, ovdašnji ugostitelji dobrodošlicu će vam poželeti domaćom vipavskom pršutom – ručno sečenom, u društvu lokalnog vina.

Imuni na to ne ostaju ni srpski turisti. Ove godine u Novoj Gorici prenoćilo je njih 1.913.

Šta možemo da naučimo od ove slovenačke opštine - kako iskoristiti život u pograničnom području, gde možemo primeniti njihova iskustva i u kojim oblastima postoje prilike za saradnju sa lokalnim samoupravama u Srbiji, deo je tema kojih smo se dotakli u razgovoru sa županom Nove Gorice, Matejom Arčonom.

Budući da je Nova Gorica, kao poseban gost na obeležavanju Martinovanja, praznika mladog vina, početkom decembra u Beogradu u organizaciji Slovenačkog poslovnog kluba, predstavljena kao grad poznat po crvenoj ruži, reci Soči, izvrsnoj hrani, vrhunskim vinima i ljubaznim ljudima, odmah na početku sumirali smo turističku ponudu na Goriškom - zašto vredi posetiti jedan od najmlađih slovenačkih gradova, savremenog izleda, sa bulevarima i slobodnostojećim zgrada, otvorenim blokovima i mnogo zelenila, kako ga još opisuju.

- Pored Hitovog kazina u Novoj Gorici traže se i razgledaju sakralne znamenitosti, kao što su manastir Kostanjevica sa Burbonovom grobnicom i bazilikom na Svetoj Gori, a turiste zanimaju i ostaci Prvog svetskog rata - Sabotin park mira, pešačke staze kroz pećine na Svetoj Gori, Škabrijel - priča nam Arčon.

- Jedna od najzanimljivijih turističkih mesta je takođe Trg Evrope, gde posetioci oduševljeno fotografišu jednu nogu u Sloveniji a drugu u Italiji, kao jedinstven doživljaj. Možete obići i vrlo zanimljiv muzej o granici, koji prikazuje život oko nje posle Drugog svetskog rata, kada je grad Gorica pripadala Italiji i kada su brigadiri tadašnje Jugoslavije izgradili novi grad - Novu Goricu. Turisti takođe vrlo rado obilaze Solkanski železnički most sa najvećim kamenim lukom na svetu, jer je to prvoklasna svetska građevina. Istočno od grada prostire se vinorodna i zelena Vipavska dolina. Nudi mnogobrojne domaće proizvode i odličnu lokalnu kuhinju a brojne mogućnosti za rekreaciju dostupne su u svim godišnjim dobima. Domaćini čuvaju bogatu tradiciju vinogradarstva i vinarstva. Preplitanje mediteranske i kontinentalne klime oseća se u vinima, koja su nežna, a istovremeno jaka. Dolina je poznata po domaćim vinima: zelen, pinela, malvazija, klarnica i rebula, dok se severno od Nove Gorice rasprostire Trnovsko-Banjska gora, koja posetiocima pruža doživljaj pravog kontakta sa prirodom.

eKapija: Nova Gorica pripada najrazvijenijim naseljima Slovenije. Šta su provereni privredni aduti, a gde vidite potencijal za dalji razvoj?

- Severnoprimorska regija prepoznatljiva je po prerađivačkoj delatnosti, veliki deo prihoda ostvarujemo u automobilskoj industriji, a na području opštine Nova Gorica najveći poslodavac je firma HIT d.d. koja se bavi turizmom i kockom. Tu su i sedišta preduzeća sa područja energetike i mnogobrojna druga inovativna i visoko-tehnološka preduzeća. Nudimo proizvode za pametne kuće, super računare, opremu za akcelerator čestica, usluge projektovanja i inženjeringa, drvene poluproizvode i nameštaj, mašine za pečenje i peskiranje, livarske proizvode, brojne druge proizvode sa područja metaloprerađivačke industrije, a veliki je broj kompanija koji proizvode programske softvere. Tu je i najveće građevinsko preduzeće u Sloveniji... Ukratko, privreda Nove Gorice je u 2016. godini ostvarila neto prihod od 47,2 mil EUR i zauzela drugo mesto u regionu. Velika prilika i mogućnosti za razvoj privrede su i u oblasti održive energije i e-mobilnosti.

eKapija: Kako život u pograničnom području utiče na ekonomski prosperitet?

eKapija: Uvek ste važili za dobre prodavce i izvoznike. Šta danas najviše izvozite i na koja tržišta? Kakva je razmena sa Srbijom?

- Glavni izvozni partneri severno-primorske privrede u robi su Italija (297,1 mil EUR), Nemačka (271,8 mil EUR), i Hrvatska (55,2 mil EUR), dok naša preduzeća u Srbiju izvoze 26,2 mil EUR robe.

Sa druge strane, najviše se uvozi robe iz Italije (380,4 mil EUR), Nemačke (144,2 mil EUR) i Austrije (73,6 mil EUR), dok iz Srbije uvozimo robu vrednosti svega 13,2 mil EUR.

eKapija: Šta je od proizvoda iz Nove Gorice dostupno potrošačima na srpskom tržištu? Kojim kanalima se ti distribuiraju?

- Najveći deo neto dobiti kompanija u ovoj regiji stvaramo u proizvodnji, u stručnim, naučnim i tehničkim delatnostima, trgovini, održavanju i popravci motornih vozila. Na srpskom tržištu možete naći nameštaj, pekarsku opremu, plastičnu ambalažu, proizvode od papira i aluminijuma, mašine za peskarenje koje proizvode kompanije iz Nove Gorice. U velikoj meri koriste se sopstveni prodajni kanali.

eKapija: Gde vidite mogućnosti za inteziviranje poslovne saradnje vaših i naših preduzeća?

- Logično je tražiti intezivniju saradnju u oblasti proizvoda i usluga koji se zapravo ovde i ostvaruju. Imajući u vidu da posedujemo vrhunsko znanje na mnogim područjima, uključujući i projektovanje i implementaciju velikih projekata, kao što je sistem za obradu otpadnih voda, naša preduzeća mogu ponuditi i vrhunske savetodavne usluge. Vrlo je važno spomenuti održavanje međusobnih kontakata, deljenje informacija o vašim i našim planovima, potrebama i ponudi proizvoda i usluga. Uvereni smo da ćemo tako zajedno povećati ekonomsku saradnju.

eKapija: Kakva je saradnja sa srpskim opštinama, da li je bilo inicijativa za neke zajedničke projekte i kako bi oni mogli da se sprovedu?

eKapija: U kojim oblastima bi bila korisna razmena iskustava?

- Sigurno je da je razmena iskustava na nivou vlasti vrlo dobrodošla. Na takav način smo ojačali i saradnju sa opštinom Gorica i opštinom Šempeter–Vrtojba - razmenili smo zajedničke poteškoće i izazove, a u cilju njihovog rešavanja i osnovali Evropsko udruženje za teritorijalnu saradnju EUTS GO, uz pomoć kojeg smo uspeli da sakupimo 10 mil EUR.

eKapija: Koji će biti najznačajniji projekti opštine Nova Gorica u 2018. godini?

- Među ključnim projektima su izgradnja novog zatvorenog bazena i izgradnja gradske pijace. U periodu do 2020. godine mnogo ćemo uložiti i u renoviranje degradiranih područja, uz pomoć Održive urbanističke strategije. Jedna od ključnih tačaka zatim, je i projekat Centar stvaralačke prakse, uz pomoć kojeg želimo da stvorimo otvoren prostor za povezivanje kreativnih i preduzetničkih aktivnosti.