Municipalne obveznice za učešće lokalnih samouprava na tržištu kapitala – Vlada Srbije priprema regulativu za plasman opštinskih dužničkih hartija od vrednosti

(Aleksandar Bućić, Zoran Petrović, Ljiljana Brdarević, Majkl De Anđelis i Slobodan Ilić)

Vlada Srbije trebalo bi da do kraja godine usvoji promenu zakonske regulative koja bi omogućila da lokalne samouprave počnu emitovanje municipalnih obveznica, najavio je državni sekretar Ministarstva finansija Slobodan Ilić.

- Predstoji nam usvajanje zakona o javnoj svojini, promena Zakona o javnom dugu, kao i Zakona o tržištu hartija od vrednosti - objasnio je Ilić na na skupu o lokalnim samoupravama na tržištu kapitala, koji je 4. septembra organizovala Američka organizacija za međunarodni razvoj (USAID).

(Slobodan Ilić)

Ilić je naglasio da se paralelno radi i zakon o restituciji, posle koga će jedinice lokalne samouprave raspolagati spostvenom imovinom.

- Tada će manevarski prostor za emisiju municiplanih obveznica biti još veći jer će opštinske samouprave investitorima ponuditi određenu vrstu imovine koju će moći da daju kao kolateral- rekao je on.

Ilić je naveo da će lokalne samouprave u budućnosti morati da se fokusiraju na nove izvore finansiranja, a emisija municipalnih obveznica je odličan finansijski instrument.

Državni sekretar je naglasio da se na stvaranju uslova za emitovanje municipalnih obveznica radi više od godinu dana i odbacio sumnje da je u pitanju pritisak Međunarodnog monetarnog fonda ili očekivanje smanjenja finansijskih sredstava iz budžeta namenjenih opštinama.

(Ljiljana Brdarević)

Stručnjak Mega programa za investicije javnog sektora USAID Ljiljana Brdarević kazala je da da su municipalne obveznice sa stanovišta plasmana i rizika atraktivnije od kredita, ali da takav oblik direktnog zaduživanja opština kod nas još nije razvijen.

- Osnovna razlika u odnosu na kredit je što pri uzimanju kredita opština mora da bira između ponuđenih uslova banaka, dok u slučaju emitovanja obveznica, odnosno direktnog zaduživanja kod investitora, ima privilegiju da kreira uslove, da proceni koja je cena kapitala na tržištu i po kojoj ceni bi investitori želeli da kupe njenu hartiju. Municipalne obveznice može da emituje opština, grad, a po novom zakonu i gradska opština, kao i javno-komunalno preduzeće. Mogu je kupiti svi individualni investitori- građani i preduzeća, kao i insitucionalni investitori.

Međutim, kao je objasnila Brdarević, Zakonom o javnom dugu napravljeno je veliko ograničenje, a to je da opština obveznicu može da proda samo putem privatnog plasmana, odnosno državi i insitucionalnim investitorima. Tek posle godinu dana finansijska insitucija može da ide na javnu, sekundarnu ponudu kada zapravo i počinje trgovina.

(Aleksandar Bućić i Zoran Petrović)

- Ono što nije dobro za opštine je što one koje sada emituju obveznice ne mogu da iskoriste potencijal koji imaju individualni investitori. Dovoljno je podsetiti da se štednja građana procenjuje na oko 5 mlrd EUR, a to je novac koji individualni investitori ne mogu investirati u obveznice.

Na tržištu kredita koji se plasiraju opštinama u Srbiji, kako pokazuju podaci Ministarstva finansija od 30. jun 2008, imamo četiri vodeće banke, od kojih je učešće banke Intesa čak 66%. Komercijalna, AIK i Raiffeisen banka zauzimaju 23%, dok 11% tržišta čine banke koje se sporadično pojavljuju kao ponuđači kredita.

- Dakle, tržište nije konkurentno, a razlog tome je što otvoreni postupak javne nabavke nije bio dovoljno transparentan, tako da su banke bile obeshrabljene i prestale da učestvuju na tim tenderima - rekla je Brdarević, napominjući da u Srbiji vlada bankocentrični sistem.

Ona je podsetila da u Srbiji bez Kosova postoji 171 jedinica lokalne samouprave, od kojih se zadužilo 93, u ukupnoj sumi od 350 mil EUR, dok je kapacitet zaduživanja 31.12. 2008. bio oko mlrd EUR.

Ilić smatra da neće sve opštine imati mogućnost da emituju municipalne obveznice, ali je istakao kako je bitno da se počne sa onim opštinama koje po svom kapacitetu to mogu, kako bi počeo razvoj tog tržišta.

Pomoćnik generalnog sekretara Stalne konferencije gradova i opština Aleksandar Bućić kazao je da municipalne obveznice nose mali rizik za investiranje, a opština dug može da struktuira na bolje nego putem kredita.

- Opštinskim obveznicama individualni i insitucionalizovani investitori, odnosno penzioni i investicioni fondovi dobijaju instrument koji nedostaje našem tržištu i putem kog bi oni mogli dugoročno da investiraju, pre svega imajući na umu da municipalne obveznice, posle državnih hartija od vrednosti, nose najmanji rizik. Obveznicama tržište kapitala dobija novi instrument koji utiče na njegovu dubinu i likvidnost, a građani mogu da investiraju u te hartije od vrednosti koje u idealnom slučaju nose veću likvidnost nego depozit u banci.

Zoran Pertrović, zamenik predsednika Upravnog odbora Raiffeisen banke, rekao je da je obveznica likvidniji instrument od kredita, ali da ne treba zanemariti i troškove izdavanja takve hartije u Srbiji koji su izuzetno visoki.

( Majkl De Anđelis i Slobodan Ilić)

– Obveznica bi trebalo da bude jeftinija od kredita i to bil bila idealna situacija, ali je pitanje koliko je to ostvarivo u Srbiji u trenutnim uslovima- rekao je Petrović.

Profesor Majkl De Anđelis iz organizacije The Urban Institute rekao je da Srbija ima veliki potencijal na polju plasmana municipalnih obveznica ali da je za to neophodan jak pravni okvir i dobra procedura za zaduživanje.

- Treba učiti iz iskustva zemlja u okruženju. Opštinske obveznice su značajan izvor kapitala i najefikasniji način da opštine u Srbiji reše infrastrukturne probleme i obezbede novac za sve planirane investicije. Najbitnije je da se prve transakcije na tržištu sprovedu dobro jer će one postati model za buduće zaduživanje.