Zlato za nebeski sjaj - braća Ivančev iz Novog Sada pozlatili više od 100 krstova

(Vladimir i Aleksej Ivančev)

Nebeski sjaj više od sto pravoslavnih krstova, uključujući i onaj najveći, na hramu Svetog Save na Vračaru, upravo su oni presvukli zlatnom nijansom. Učinili su to tehnologijom koja je, u Egiptu u doba Kleopatre, korišćena pre dva milenijuma, da bi, potom, vekovima bila usavršavana u raskošnim carskim lavrama "majčice Rusije", iz koje su i sami potekli. Novosađani Vladimir - Vova i Aleksej - Aljoša Ivančev, najverniji su čuvari drevne veštine pozlate i najveštiji majstori koje Srbija danas ima.

- Tajne polimentne pozlate kojom se mi uglavnom bavimo je davne 1977. iz jedne radionice u današnjem Sankt Peterburgu gde je bio na usavršavanju, doneo naš otac Boris, po prethodnoj vokaciji vajar-konzervator. Ja sam, mada sam počeo studije arhitekture, želju da joj posvetim za ceo život prepoznao 1989, kada je tata, u saradnji sa radionicom "Dimitrijević" iz Beograda, preuzeo pozlatu velikog krsta na hramu Svetog Save, a Aljoša, koji je prethodno studirao filozofiju, neku godinu kasnije - kaže Vova kojem je danas 41 godina.

Već pomenuti veliki krst najvećeg pravoslavnog hrama na Balkanu visok je, inače, 11 metara, a površina koju je valjalo pozlatiti iznosila je čak 56 m2.

- Ne, to se ne radi tako što se krst umače u posude sa istopljenim zlatom, kako mnogi misle. Na ovaj krst je, filigranski precizno i beskrajno strpljivo, valjalo naneti oko 14.000 zlatnih listića veličine osam puta osam santimetara, a debljine manje od jednog i po mikrona - smeju se, ruski gromko, braća Ivančev.

Nanošenju zlatnih listića, otkrivaju Vova i Aljoša tehnologiju polimentne pozlate, prethodi impregniranje materijala od kojeg je krst napravljen (najčešće su to drvo, prohrom, bakarni lim ili liveni mesing) smesom od zečijeg tutkala i bolonjske krede. Ona se nanosi u 15 slojeva, a potom se dodaje podloga za lepljenje listića, umešana od bolusa što je naziv za specijalnu vrstu gline i - pokvarenih belanaca.

- Najbolji je jermenski bolus, a belanca koja, zapravo, imaju ulogu lepila, izmešaju se sa destilovanom vodom, hermetički zatvore i, u potpuno mračnoj prostoriji, ostave 10 do 15 dana. Pet godina nam je trebalo da naučimo da, nepogrešivo, procenimo kada su najbolja za korišćenje - ne krije Vova.

Kad podloga dovoljno očvrsne, sledi lepljenje listića koji se, nežno, utapkavaju vatom. Tome, međutim, prethodi i jedna "međuoperacija".

- Pre samog nanošenja, podloga se ovlaži rastvorom votke ili rakije i destilovane vode, u odnosu 1:1, jer se tako aktiviraju lepljiva svojstva belanceta. Mi, naravno, češće koristimo votku - veselo objašnjava Aljoša koji je od Vove mlađi dve godine.

Poslednja faza je poliranje, ručno dabome. I to specijalnim alatom, načinjenim isključivo od ahata. Ili nekim od "alata" koje je stvorila priroda.

- Idelani su zubi vuka ili vepra, njihova površina je savršeno glatka, a oblik idealan. Koriste se i zubi konja i mačke - precizira Vova Ivančev.

Tek posle pažljivog poliranja, u kojem se posebno izveštio Aljoša, pozlata dobija kompaktnost i neponovljiv sjaj, onakav kakvim, pored velikog krsta hrama Svetog Save, srpski duhovni prostor obasjavaju krstovi manastira Mileševe, crkava Svetoga Nikole u Zemunu i Kotoru, svetog Dimitrija na Novom Beogradu, svetog Vasilija Ostroškog u Bijeljini, Nove Gračanice u Trebinju... I niza drugih koje su, rukama i dušom, pozlatila braća Ivančev iz Novog Sada.

Porodični posao

Ivančevi u Novom Sadu žive od Prvog svetskog rata. Vovin i Aljošin deda Vladimir, belogardejac i građevinski inženjer, rođen je u Moskvi, a baka Irina, koja potiče iz čuvene plemićke porodice Suhačevski-Korvin, u Odesi. Otac Boris je svet ugledao u Srpskoj Atini, kao i majka Erika Ana, Nemica koja je, posle udaje, prešla u pravoslavlje. Deda po majci, Stefan Bajer, u Drugom svetskom ratu je bio poručnik nemačke SS planinske divizije, a 1944. su ga, na kurirskom zadatku u Švedskoj, ubili - Rusi!

(Napomena: tekst je u potpunosti preuzet iz lista "Novosti" od 25.05.09)